We kunnen gebruik maken van afgeleide financiële instrumenten voor het beheersen van rente-, valuta- en prijsrisico’s die voortvloeien uit de gewone bedrijfsuitoefening. Afgeleide financiële instrumenten zetten we uitsluitend in voor afdekking van risico’s en niet voor handels- of andere doeleinden.

Als uitgangspunt hebben we gemiddeld genomen tussen de 5-10% van het lang vreemd vermogen (inclusief de kortlopende aflossingsverplichting op de langlopende leningen) uitstaan in de vorm van kortlopende financieringen. Deze situatie kan op dagbasis, waaronder op de balansdatum, echter afwijken en is afhankelijk van de exacte liquiditeitssituatie en -behoefte. Hoewel we deze kortlopende leningen afsluiten met een vaste rente voor de looptijd, geldt dat we wel een renterisico lopen over de eventuele herfinanciering. 

Ultimo 2024 is geen sprake van uitstaande langlopende of kortlopende leningen met een variabele rente (ultimo 2023: idem). 

Bij een rentewijziging van 100 basispunten wijzigen de totale rentelasten per jaar met ongeveer € 1,7 tot € 3,4 miljoen (2023: mutatie van ongeveer € 1,6 tot € 3,1 miljoen).

In het kader van de gereguleerde bedrijfsactiviteiten in Nederland en Duitsland is het valutarisico beperkt, omdat nagenoeg alle transacties plaatsvinden in euro’s. Voor onze deelneming BBL Company geldt dat ook transacties plaatsvinden in Britse ponden. Valutarisico’s dekken we af als er voldoende zekerheid bestaat over de omvang en het tijdstip van de kasstromen in de vreemde valuta. 

De totale blootstelling in Britse ponden bedraagt ultimo 2024 £ 5,9 miljoen (ultimo 2023: £ 4,3 miljoen). Het valutarisico op de verplichtingen in Britse ponden is ultimo 2024 niet afgedekt door middel van valutatermijncontracten (ultimo 2023: idem). Gezien de beperkte omvang van de vreemde-valutapositie ultimo boekjaar is geen gevoeligheidsanalyse opgenomen. 

Er zijn ultimo 2024 geen andere vreemde-valutaposities van significante omvang noch zijn andere valutarisicoafdekkingsinstrumenten ingezet, anders dan zoals toegelicht in noot 24 ‘Afgeleide financiële instrumenten’. 

We lopen een beperkt prijsrisico als de variabele kosten van gas en elektriciteit toenemen. Op grond van de huidige regulering in Nederland en Duitsland mogen we onze energiekosten grotendeels nacalculeren. Voor onze niet-gereguleerde en/of van regulering vrijgestelde activiteiten geldt op grond van commerciële afspraken dat we onze energiekosten over het algemeen aan onze klanten mogen doorberekenen. 

We hanteren een inkoopstrategie met als doel het realiseren van een marktconforme prijs. Uitgangspunt van ons beleid is dat we niet handelen met energieleveringscontracten en geen speculatieve posities innemen. We zijn gecommitteerd om de gecontracteerde volumes energie zelf af te nemen en te gebruiken ten behoeve van de dagelijkse bedrijfsactiviteiten. 

Onze energieleveringscontracten kennen de contractuele mogelijkheid om prijzen voor bepaalde toekomstige leveringsperiodes gedeeltelijk te fixeren, bijvoorbeeld door middel van fysieke termijnleveringen. Bij het afroepen van deze termijnleveringen houden we rekening met de verwachte periodieke energiebehoefte ten einde aan de eigen gebruik voorwaarden van IFRS 9.2.4 te voldoen. De mate van afdekking wordt mede beïnvloed door de voorspelbaarheid van de omvang en het moment van het energieverbruik. Energieverbruik dat we niet via termijnleveringscontracten hebben gecontracteerd, kopen we op de spotmarkt op het moment dat de energievraag ontstaat.

Ultimo 2024 was geen sprake van nog niet-afgewikkelde termijnleveringscontracten voor het eigen gebruik van energie (ultimo 2023: € 73,5 miljoen). Ingevolge IFRS 9.2.4 zijn de verplichtingen uit hoofde van de termijnleveringen niet in de balans opgenomen.

Ten aanzien van de gasvoorraad die we aanhouden ten behoeve van de balancering van het gastransportnetwerk geldt dat we geen prijsrisico lopen als gevolg van de onderliggende gereguleerde verrekeningssystematiek. De waarde van de voorraad stikstof is niet significant. 

Tot slot is Gasunie in joint venture verband investeringsverplichtingen aangegaan die in hoogte kunnen variëren op basis van ontwikkelingen van de gasprijs. Om het kasstroomrisico op deze verwachte investeringsuitgaven te beperken, maken we gebruik van gasprijsswaps. Door middel van deze gasprijsswaps hebben we de toekomstige variabele investeringsverplichting – voor wat betreft ons aandeel in de investeringsverplichting – effectief gefixeerd over de looptijd van de investeringsverplichting (tot en met december 2027). Ultimo 2024 betrof het volume van de variabele investeringsverplichting 308.421 MWh (ultimo 2023: 408.887 MWh). Het prijsrisico op de variabele investeringsverplichting is ultimo 2024 volledig afgedekt (ultimo 2023: idem). De waarde van de gasprijsswaps bedroeg ultimo 2024 -/- € 16,3 miljoen (2023: -/- € 19,2 miljoen).

Ultimo 2024 hebben we voor € 176,2 miljoen (ultimo 2023: € 198,6 miljoen) aan contragaranties ontvangen van onze mede-aandeelhouder in EemsEnergyTerminal. Deze contragaranties zijn niet de bovenstaande tabel opgenomen. Nadere informatie over deze contra-garanties is opgenomen in noot 29 ‘Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’.

De ontvangen zekerheden hebben met name betrekking op garanties behorende bij onze gastransport- en opslagactiviteiten alsmede enkele garanties verstrekt door aannemers en leveranciers betrokken bij grote investeringsprojecten. De security deposits houden we in geld aan en verantwoorden we onder de kortlopende verplichtingen. Over de security deposits berekenen we een marktconforme rente. 

De looptijd van de ontvangen garantiestellingen varieert van enkele maanden tot garanties zonder overeengekomen einddatum. De garantiestellingen zijn niet vrij overdraagbaar.

Bij toepassing van (afgeleide) financiële instrumenten hanteren we overeenkomstig ons treasurybeleid strikte limieten per tegenpartij ter beperking van het kredietrisico. Hierdoor beperken we de hoogte van het risico dat we op betreffende tegenpartij ondervinden. We hebben selectiecriteria opgesteld ten aanzien van tegenpartijen in financiële transacties. Deze criteria beperken het risico verbonden aan mogelijke kredietconcentraties en marktrisico’s. Ten aanzien van de ultimo 2024 aangehouden afgeleide financiële instrumenten is geen onderpand ontvangen noch verstrekt (ultimo 2023: idem). 

Ons financieringsbeleid richt zich mede het op reduceren van het liquiditeitsrisico tegen zo laag mogelijke kosten. De mogelijkheden tot reduceren van dit risico hangen mede samen met de onze solvabiliteit. We zijn solvabel en kunnen daardoor relatief eenvoudig kredietfaciliteiten aantrekken. De lange- en kortetermijn-creditratings van S&P zijn gedurende 2024 niet veranderd. Op 5 juli 2024 heeft Moody’s zijn langetermijn-creditrating voor Gasunie verlaagd van A1 naar A2 met een stabiel vooruitzicht. De kortetermijn-creditrating blijft onveranderd. Moody’s verwacht dat we voor een langere periode niet meer kunnen voldoen aan zijn drempelwaarde voor een A1-rating, specifiek voor de verhouding tussen het bedrijfsresultaat en de netto schuld. Dit is met name gelegen in de verwachte toename van de langlopende schulden, samenhangend met de geprognosticeerde investeringen in de energietransitie. Ook is tijdelijk sprake van een lager bedrijfsresultaat, onder meer als gevolg van de verrekening van de surplus-omzet over het boekjaar 2022. Dit resulteert in 2024 in lagere toegestane inkomsten in het gereguleerde segment, zoals toegelicht in noot 1 ‘Significante aangelegenheden en gebeurtenissen’ en noot 3 ‘Financiële informatie per segment’.

Om het liquiditeitsrisico af te dekken, hebben we ultimo 2024 een niet-gecommitteerde rekening-courant faciliteit van € 25,0 miljoen (ultimo 2023: € 45,0 miljoen), een gecommitteerde kredietfaciliteit van € 1.050,0 miljoen (ultimo 2023: € 600,0 miljoen), een Euro Commercial Paper (ECP) programma ter grootte van € 750,0 miljoen (ultimo 2023: € 750,0 miljoen) en een European Medium Term Note (EMTN) programma ter grootte van € 7,5 miljard (ultimo 2023: € 7,5 miljard). De gecommitteerde kredietfaciliteit heeft een looptijd tot april 2027. 

Onder het ECP namen we afgelopen jaar € 105,0 miljoen op (2023: opname en aflossing 40,0 miljoen). Op de gecommitteerde kredietfaciliteit zijn het afgelopen jaar geen gelden getrokken. Daarnaast kunnen we ook gebruik maken van andere kortlopende leningen op de geldmarkt. In 2024 namen we hiervan € 50,0 miljoen op (2023: opname en aflossing van € 395,0 miljoen). Binnen het EMTN-programma is ultimo 2024 € 3.050,0 miljoen (ultimo 2023: € 2.550,0 miljoen) aan leningen geplaatst. Het EMTN-programma is op 1 oktober 2024 goedgekeurd en is geldig tot één jaar na goedkeuring. 

Vrijwel alle in de balans opgenomen leasecontracten zijn onderhevig aan een jaarlijkse inflatiecorrectie op grond van onderliggende prijsindexen. In de vermelde kasstromen met betrekking tot de leases is geen rekening gehouden met toekomstige verhogingen. Er is ultimo 2024 geen sprake van leases met een toekomstige startdatum. Verder is geen sprake van restwaardegaranties of belangrijke extensie- of beëindigingsopties (ultimo 2023: idem). 

De wijze van reëlewaardebepaling is beschreven onder het hoofd ‘Bepaling van de reële waarde’ in de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling. Gedurende 2024 vonden geen transfers plaats tussen de verschillende reëlewaardebepalingsniveaus (2023: idem).

Overige kapitaalbelangen

De waarde van de in de balans op reële waarde gewaardeerde overige kapitaalbelangen ultimo 2024 bedraagt € 7,0 miljoen (ultimo 2023: € 7,0 miljoen). Het gaat om een reëlewaardebepaling volgens niveau 3 (ultimo 2023: niveau 3). Voor meer informatie verwijzen we naar noot 10 ‘Overige kapitaalbelangen’. 

Afgeleide financiële instrumenten

De afgeleide financiële instrumenten betreffen onze valutatermijncontracten en gasprijsswaps. 

De reële waarde van de valutatermijncontracten bepalen we aan de hand van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. Hierbij is gebruik gemaakt van de in de markt zichtbare valutatermijnkoersen met een vergelijkbare looptijd en een zero-coupon disconteringsvoet die past bij de valuta en de looptijd van de transacties, rekening houdend met het kredietrisico van zowel Gasunie als de relevante tegenpartijen. Dit is een reëlewaardebepaling volgens niveau 2 (ultimo 2023: niveau 2). Ultimo 2024 bedroeg de reële waarde van de valutatermijncontracten per saldo € 0,8 miljoen (ultimo 2023: € nihil). In noot 24 ‘Afgeleide financiële instrumenten’ lichten we dit nader toe. 

De reële waarde van de gasprijsswaps bepalen we aan de hand van de contante waarde van beursgenoteerde commodity prijzen voor gasprijsswaps. Hierbij is gebruik gemaakt van de in de markt zichtbare slotkoersen voor termijnleveringscontracten voor aardgas, met een vergelijkbare looptijd en een zero-coupon disconteringsvoet die past bij de looptijd van de transacties, rekening houdend met het kredietrisico van zowel Gasunie als de relevante tegenpartijen. Dit is een reëlewaardebepaling volgens niveau 2 (ultimo 2023: niveau 2). Ultimo 2024 bedroeg de reële waarde van de gasprijsswap -/- € 16,3 miljoen (ultimo 2023: -/- € 19,3 miljoen).

Rentedragende leningen

De rentedragende leningen bestaan uit obligatieleningen met een notering aan Euronext te Amsterdam alsmede onderhandse leningen. 

De reële waarde van de beursgenoteerde obligatieleningen is gelijk aan de slotkoers per balansdatum. Dit betreft een reëlewaardebepaling volgens niveau 1 (ultimo 2023: niveau 1). De reële waarde van de onderhandse leningen is berekend door verwachte toekomstige kasstromen contant te maken tegen een disconteringsvoet die gelijk is aan de geldende risicovrije marktrente voor de resterende looptijd, vermeerderd met krediet- en liquiditeitsopslagen. Hierbij houden we rekening met ons eigen risicoprofiel en dat van de tegenpartijen. Dit is een reëlewaardebepaling volgens niveau 2 (ultimo 2023: niveau 2). 

Overige primaire financiële instrumenten

De overige primaire financiële instrumenten bestaan uit handels- en overige vorderingen, kas en kasequivalenten, kortlopende financieringsverplichtingen (exclusief de kortlopende aflossingsverplichtingen op langlopende leningen) en handels- en overige schulden. Voor deze instrumenten benadert de boekwaarde de reële waarde gegeven de korte looptijd van deze instrumenten.