We beschermen onze assets tegen de gevolgen van klimaatverandering
In ons klimaatadaptatiebeleid onderscheiden we de volgende klimaatrisico’s:
Wateroverlast
Droogte
Hitte
Overstroming
De assets van Gasunie zijn en worden ontworpen met het oog op langdurig veilig gebruik. Het vaststellen van weergerelateerde en klimaatgerelateerde risico’s voor de assets en de functionaliteit die zij geacht worden te leveren én vaststellen welke maatregelen daarbij genomen moeten worden, is voor ons geen nieuw fenomeen. Klimaatadaptieve maatregelen stellen we dan ook met name vast voor nieuw te bouwen en te vernieuwbouwen assets. Voor het bestaande netwerk gaan we lokaal en regionaal toetsingen gaan doen op de mate van klimaatadaptiviteit.
4.1 Nieuwbouw en vernieuwbouw
Maatregelen die landelijk van toepassing zijn voor nieuwbouw c.q. vernieuwbouw, worden ten behoeve van toekomstige (ver)nieuwbouw in onze Gasunie Technische Standaards opgenomen. Voor de specifieke regionale maatregelen worden deze vastgelegd in de projectdocumentatie.
4.2 Bestaand netwerk
Met het uitvoeren van (regionale) stresstests gaan we toetsen in hoeverre het bestaande netwerk voldoende robuust gebouwd is om ook bij klimaatverandering zijn functie naar behoren uit te kunnen blijven voeren. Deze stresstests kunnen worden uitgevoerd in samenwerking met andere netbeheerders en naar behoefte van de betreffende Veiligheidsregio.
Klimaatadaptatie is noodzakelijk
In juli 2021 kreeg Gasunie Transport Services (GTS) vijf dagen lang te maken met wateroverlast in Zuid-Limburg, die was ontstaan door overvloedige regenval stroomopwaarts in Duitsland. Twee gasontvangstations (GOS) van GTS in Itteren en Meerssen kwamen onder water te staan en raakten vervuild en beschadigd.
Zo’n 35 locaties werden in die dagen gecontroleerd, soms meerdere keren per dag. Ongeveer tien locaties werden uit voorzorg spanningsvrij gemaakt. Sommige locaties werden op standby gezet.
De vervuilingen en beschadigingen aan de GOSsen in Itteren en Meerssen waren zo serieus, dat ze professioneel moesten worden gereinigd. Ook waren er diverse herstelwerkzaamheden nodig, plus een uitgebreide inspectie.
Dankzij grote inspanningen van onze medewerkers en hulpdiensten ter plekke en door de inzet van een mobiel GOS hebben er geen transportonderbrekingen plaatsgevonden.
4.3 Klimaatadaptatie-risico’s
We maken bij onze inspanningen op het gebied van klimaatadaptatie gebruik van scenario’s uit de Klimaateffectatlas die is opgesteld door het KNMI. Deze Klimaateffectatlas gebruikt dezelfde data als de nationale risicokaarten, uitgebreid met scenario’s met betrekking tot mogelijk optredende klimaatverandering. Voor wat betreft de keuze voor scenario’s sluiten we aan bij de werkwijze van Netbeheer Nederland. We toetsen jaarlijks of de scenario’s nog voldoende actueel zijn.
Om de risico’s en maatregelen vast te stellen worden voor elke asset, in relatie tot de vier categorieën klimaatrisico’s beschikbaarheidseisen vastgesteld. Hieronder zijn de relevante scenario’s (verticaal) en klimaatrisico’s (horizontaal) benoemd. Als landelijk opererende asset beheerder gaat het gebruik van deze scenario’s regionale verschillen opleveren. Dat betekent dat sommige maatregelen regionaal moeten worden toegepast.
Classificatie van klimaatgerelateerde risico's
| Gerelateerd aan de temperatuur | Gerelateerd aan de wind | Gerelateerd aan het water | Gerelateerd aan de vaste massa | |
|---|---|---|---|---|
| Chronisch | Veranderde temperatuur (lucht, zoet water, zeewater) | Veranderende windpatronen | Veranderende neerslagpatronen en -soorten (regen, hagel, sneeuw, ijs) | |
| Warmtestress | Neerslag en/of hydrologische variabiliteit | Kusterosie | ||
| Temperatuurvariabiliteit | Oceaanverzuring | Bodemaantasting | ||
| Wegsmelten van de permafrost | Zoutintrusie | Bodemerosie | ||
| Zeespiegelstijging | Bodemvloeiing | |||
| Waterstress | ||||
| Acuut | Hittegolf | Cycloon, orkaan, tyfoon | Droogte | Lawine |
| Koudegolf/vorst | Storm (met inbegrip van sneeuwstormen, stof- en zandstormen) | Zware neerslag (regen, hagel, sneeuw/ijs) | Aardverschuiving | |
| Natuurbrand | Tornado | Overstroming (kust, rivieren, regenwater, grondwater) | Verzakking | |
| Doorbraak van gletsjermeer |
In vijfjaarlijks uit te voeren bow-tie analyses17 nemen we vanaf 2024 de relevante klimaatscenario’s op. De huidige bow-tie analyses worden dan ook aangepast van landelijk en categorie gericht naar lokale inzet.
Ons klimaatadaptatiebeleid is op dit moment nog niet voldoende uitontwikkeld om van daar uit risico’s en kansen te beschrijven, impacts te kwantificeren en meetbare doelstellingen te formuleren en te handhaven. De komende twee jaar wil Gasunie hier aan verder werken.
In 2023 hebben zich in ons netwerk geen transportonderbrekingen of veiligheidsincidenten voorgedaan die een relatie hadden met extreem weer.
17 Een bow-tie analyse (of vlinderdas-analyse) is een kwalitatieve methode voor risicoanalyse. Het biedt een visueel overzicht van de oorzaken en gevolgen van een ongewenste gebeurtenis en de maatregelen die genomen kunnen worden om deze te voorkomen of te beheersen. Het diagram ziet eruit als een vlinderdas, waarbij de ongewenste gebeurtenis in het midden staat. Aan de linkerkant worden de oorzaken (bedreigingen) weergegeven, en aan de rechterkant de gevolgen. Tussen deze twee delen staan de preventieve en mitigerende maatregelen die genomen kunnen worden om de risico's te beheersen. Deze methode is nuttig omdat het een helder en overzichtelijk beeld geeft van complexe risico's en de bijbehorende beheersmaatregelen.