Emissiereductie
Emissiereductie
We rapporteren onze CO2-emissies volgens de regels van het Greenhouse Gas Protocol (GHG) waarbij de emissies worden ingedeeld in drie groepen (scopes). De CO2-voetafdruk wordt hierbij uitgedrukt in CO -equivalenten.
Op dit moment wordt onze emissiedata op vaststaande momenten in het jaar verzameld om onze emissies in kaart te brengen. Het belang van goede emissieregistratie is groot en neemt nog steeds toe. Om hieraan tegemoet te komen is in 2022 gewerkt aan ICT tool voor emissieregistratie en -rapportage. Hiermee gaan wij vanaf 2023 een hogere mate van transparantie, herleidbaarheid en beschikbaarheid van onze emissiedata bereiken.
CO2–emissies volgens het GHG Protocol (in kilotonnen CO2eq)
Hoe we onze emissies terugdringen
Voor het transport van aardgas is energie nodig. Deze energie gebruiken we om het gasnet op druk te houden, voor het mengen van aardgas met stikstof en om wrijvingsverliezen tijdens transport te compenseren. Gasunie zet hiervoor aardgas en elektriciteit in. De verbranding van dit aardgas en de opwekking van deze elektriciteit zorgt voor emissies van CO2 en NOx. Daarnaast komt er bij het beheer en onderhoud van onze infrastructuur aardgas (CH4) vrij. Dat gebeurt bij:
- het starten en het stoppen van compressoren;
- het aansturen van apparatuur met aardgasdruk (pneumatische componenten);
- lekkages (onder andere bij koppelingen);
- werkzaamheden aan het transportnet.
Onze methaanemissies over de afgelopen vijf jaar zijn als volgt (in tonnen methaan):
| Methaanemissies | Nederland | Duitsland |
|---|---|---|
| 2022 | 3.331 | 1.491 |
| 2021 | 4.071 | 1.085 |
| 2020 | 4.000 | 1.510 |
| 2019 | 4.176 | 405 |
| 2018 | 4.712 | 470 |
NOOT: Voor Duitsland is er vanaf het jaar 2020 sprake van een toegenomen inzicht door het rapportagemodel van het Oil and Gas Methane Partnership (OGMP), om deze reden liggen de methaanemissiegetallen van Duitsland vanaf 2020 hoger. De verhoging in Duitsland in 2022 ten opzichte van 2021 is toe te schrijven aan een hoger aantal draaiuren van de compressoren. Hierdoor zijn er ook meer draaiuur-afhankelijke emissies, bijvoorbeeld door incomplete verbranding.
Aanpassing in berekening schadelijkheid methaanemissies
Aardgas bestaat voornamelijk uit methaan. Net als koolstofdioxide is methaan een broeikasgas. Wij berekenen de bijdrage aan het broeikasgaseffect in koolstofdioxide-equivalenten, afgekort CO2eq. Hierbij gebruiken we een nationaal erkende omzettingsfactor die aangeeft hoeveel keer meer bijdrage aan klimaatverandering veroorzaakt wordt door 1 kilogram methaan dan door 1 kilogram CO2. Deze omzettingsfactor staat bekend als Global Warming Potential (GWP).
In 2022 is in de verslaglegging van Gasunie, conform de site Broeikasgassen | Emissieregistratie van het RIVM, de omzettingsfactor van methaan naar CO2eq verhoogd van 25 naar 28. Deze conversiefactor is ontleend aan het IPCC Fifth Assessment Report 'Climate Change 2014'. Voor de jaren 2020 tot en met 2022 hebben we de CO2eq berekening met de GWP=28 voor methaan aangepast.
Onze maatregelen tegen methaanemissies
Er is ons veel aan gelegen om onze CO2-voetafdruk te reduceren. We verminderen onze methaanemissies door het toepassen van:
- Emissievrij regelen
- Leak Detection and Repair-programma
- Verdringing met stikstof
- Mobiele hercompressie
- Mobiel flaren
- Emissievrij regelen: Bij nieuwbouw of renovatie worden geen gas-emitterende regelaars meer toegepast. Tot 2029 vervangen we alle emitterende regelapparatuur door niet-emitterende varianten.
- Leak detection and repair (LDAR): Met ons leak detection and repair-programma (LDAR) sporen we lekkages in verbindingen en appendages op bij compressorstations, gasontvangstations, meet- en regelstations en hogedruk-afsluiterlocaties. We maken hierbij gebruik van de NEN-EN 15446 meetmethode die is ontwikkeld door het Environmental Protection Agency (EPA).
- Verdringen met stikstof: Een manier om het afblazen van aardgas uit een leiding te voorkomen, is verdringing met stikstof waarbij het aardgas wordt overgebracht in een ander deel van de leiding. Daar waar de situatie het toelaat, wordt deze techniek ingezet.
- Flaren: Als hercompressie niet mogelijk is, biedt affakkelen de mogelijkheid om de milieueffecten van het methaan in het aardgas te verminderen door dit te verbranden. In 2022 is 340.522 m³ aardgas afgefakkeld (2021: 636.973 m³). Door daar waar mogelijk af te fakkelen in plaats van af te blazen is in 2022 een milieuwinst van 5 kiloton CO₂eq (2021: 8,2 kiloton CO₂eq) gerealiseerd.
- Hercompressie: Wij gebruiken een mobiele hercompressie-unit waarmee we gas, dat anders zou moeten worden afgeblazen, hercomprimeren en in een andere leiding overbrengen. In 2022 is door hercompressie 0,9 miljoen m³ (2021: 1,7 miljoen m³) terug in het netwerk gebracht.
Internationale samenwerking in methaanreductie
Gasunie is een actieve deelnemer aan de werkgroepen van het Oil and Gas Methane Partnership (OGMP). Hierin maken energiebedrijven vrijwillige afspraken voor het meten, berekenen en rapporteren van methaanemissies. Gasunie Nederland en Gasunie Duitsland hebben beloofd om voor hun operationele activa over verslagjaar 2023 de methaanemissies volgens de hoogste OGMP-rapportagestandaard (de zogeheten Gold Standard) te rapporteren.
Gasunie verwacht dat eind 2023 een verordering van de Europese Commissie van kracht wordt om methaanemissies terug te dringen. In de verordening wordt onder andere gesproken over het terugdringen van afblazen en flaren tot strikt noodzakelijke situaties en een aanscherping van het LDAR (leak detection and repair)-programma. De verwachting is dat de wijzigingen in het LDAR-programma gaan leiden tot een hogere inspectiefrequentie en korte reparatietijden-eisen.
Methaanemissies in perspectief
Het terugdringen van de uitstoot van methaan is voor Gasunie al lang een strategische prioriteit. Als we naar de recente prestaties kijken, zien we dat een reductie van 21% bereikt is in de periode 2016-2020. Met ons doel van minder dan 70 kt CO2 in 2030 (ten opzichte van 2020) zijn we ambitieuzer dan de Global Methane Pledge van de Verenigde Staten en Europa, die uitgaat van 30% minder methaanemissies in 2030 (ten opzichte van 2020).
Onze verwachting is dat we de methaanemissies de komende jaren verder terugdringen. In 2022 zien we al op totaalniveau een verlaging. Deze verlaging voor Nederland heeft onder meer betrekking op een verlaagde emissie als gevolg van het starten en stoppen van turbines. Ook zijn er minder draaiuren met de compressoren gemaakt.
In oktober 2021 zijn aanpassingen aan het besturingssysteem van een aantal Gasunie-gasturbines gedaan waardoor de onverbrande methaanemissies van deze turbines zijn afgenomen. Door minder projectenwerk in 2022 ten opzichte van 2021 hebben we minder afgeblazen.
In 2021 zijn we gestart met het ombouwen van gasgestuurde regelafsluiters naar emissievrije regelafsluiters. Ook zijn op een aantal locaties die zelden worden ingezet, de regelafsluiters tijdelijk uit bedrijf genomen. Gedurende de looptijd van de projecten wordt in de periode van 2021-2026 in totaal 760 ton aan methaanemissies voorkomen. Voor 2022 resulteert dit in een emissiereductie van 44,7 ton methaan.
Onze maatregelen tegen overige CO₂-emissies
- Vergroenen van eigen elektriciteitsgebruik: In 2022 hebben we voor onze Nederlandse activiteiten Garanties van Oorsprong (GvO's) van Europese windmolenparken aangekocht. In Duitsland wordt de volledige elektriciteitsbehoefte afgedekt met elektriciteit van Europese waterkrachtcentrales.
- Tijdelijk buiten bedrijf stellen van compressorstations: Als gevolg van de afname van de Groningengasproductie stellen we een aantal compressorstations tijdelijk buiten bedrijf om ze in de toekomst weer te kunnen aan wenden voor de energietransitie.
- Groen inkopen van stikstofproductie bij derden: In 2021 is GTS met onze grootste stikstofproducent overeengekomen dat GTS de stikstof groen inkoopt. Deze stikstofproducent vergroent zijn uitstoot door GvO’s in te kopen. Dit aandeel is in 2022 circa 81% van het totale elektriciteitsgebruik dat voor de productie van de ingekochte stikstof benodigd was.
- Mobiliteit: In 2022 hebben we het beleid uit 2021 voortgezet om personenleaseauto’s die fossiele brandstoffen gebruiken te vervangen door elektrische auto’s.
Onze ambities voor voetafdrukreductie
In 2021 hebben we een concernbreed doel gesteld voor zowel onze CO2-emissies als onze methaanemissies. Onze doelstelling in 2030 is gerelateerd aan het basisjaar 2020. Het basisjaar 2020 is een voldoende recent jaar met betrouwbare en actuele data. Met deze concernbrede doelstelling kunnen derden onze totaalprestatie beter vergelijken met de totaalprestatie van andere netbeheerders.
- Doel in 2030: Onze uitstoot van methaan moet in 2030 onder de 70 kton CO2eq liggen. Door de verhoging van de omzettingsfactor van methaan (GWP, zie Kader Aanpassing in berekening schadelijkheid methaanemissies) in 2022 hebben we ook voor de jaren 2020 en 2021 de CO2-equivalentenberekening voor methaan aangepast. Door vast te houden aan het doel in 2030 betekent dit dat wij de komende jaren bij GWP=28 meer methaan moeten reduceren dan bij een GWP=25 het geval zou zijn geweest.
- Realisatie tot dusver: De gerapporteerde waarde voor 2022 is 135 kton CO2eq (GWP=28). Dit is een daling en laat ons de uitdaging om nog eens 65 kton CO2eq te realiseren. Op dit moment zijn we van mening dat we goed op weg zijn om de bedrijfsdoelstelling voor methaanemissies voor 2030 te halen ondanks de in 2022 verhoogde GWP-waarde van methaan (van 25 naar 28).
Onze methaanemissies in 2022: op koers om ons reductiedoel in 2030 te halen
- Doel in 2030: onze totale CO2eq-uitstoot (dus inclusief methaanemissies) als gevolg van ons aardgastransport (scope 1+2 market-based) willen we in 2030 met minimaal 34% hebben teruggebracht ten opzichte van 2020, uitgaande van gelijkblijvende transportvolumes. In formulevorm wordt dit CO2eq (kton) = 70 (kton CO2eq) + (0,137 × transportvolume). Omdat de GWP van methaan ook in het CO2eq-doel van 2030 doorwerkt en wij vast willen houden aan het doel in 2030, betekent het ook hier dat we meer moeten reduceren.
- Realisatie tot dusver: De gerapporteerde waarde voor 2022 is 390 kton CO2eq. Dat is een significante toename ten opzichte van 2021. We liggen hiermee niet op koers om ons doel voor 2030 te halen. Deze ongelukkige situatie is toe te schrijven aan de additionele compressiebehoefte in Duitsland en slechts ten dele door het transportvolume dat 2,1% hoger ligt ten opzichte van de baseline van 1.085 Twh. Alhoewel het momenteel moeilijk is om te voorspellen hoe de toekomstige gasstromen zullen lopen, zijn we gecommitteerd aan onze afspraken en zullen we de noodzakelijke maatregelen nemen om daaraan te voldoen. EemsEnergyTerminal wekte in 2022 haar eigen elektriciteit op maar wordt begin 2023 aangesloten op het elektriciteitsnet.
Onze CO2-emissies in 2022: niet op koers om ons reductiedoel in 2030 te halen
