08 Geconsolideerde halfjaarrekening

Meer informatie over de reële waarde aanpassing van Nord Stream is opgenomen in noot 9 ‘Financiële instrumenten'.

De contante waarde van de leasecontracten van de twee FSRU’s bedraagt voor een periode van vijf jaar in totaal ongeveer USD 400-500 miljoen. Deze verplichtingen zijn per 30 juni 2022 nog niet in de balans opgenomen, omdat Gasunie nog geen beschikkingsmacht over de FSRU’s heeft. Beschikkingsmacht wordt verkregen op het moment dat de FSRU’s in de Eemshaven afmeren en de protocollen ten aanzien van overdracht aan EemsEnergyTerminal zijn doorlopen en afgerond. De contante waarde van de pachtcontracten voor de terreinen bedraagt voor een periode van 40 jaar ongeveer € 75,0 miljoen. Gasunie kan per 30 juni 2022 beschikken over de gepachte terreinen. De onderliggende pachtcontracten zijn per 30 juni 2022 als gebruiksrecht actief en gebruiksrecht verplichting in de balans opgenomen.

De verplichtingen in USD inzake de lease van de twee FSRU’s is voor wat betreft de vaste kosten van deze contracten overeenkomstig het treasury statuut voor de gehele looptijd afgedekt middels valutatermijncontracten. De gemiddelde forward koers ten opzichte van de euro bedraagt circa $ 1,10.

Met ingang van 2022 is het Methodebesluit GTS 2022-2026 van kracht. In dit methodebesluit worden bepaalde energiekosten van Gasunie’s groepsmaatschappij GTS niet meer (volledig) nagecalculeerd. GTS heeft beroep ingesteld tegen dit besluit bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). In de tweede helft van 2022 wordt dit beroep naar verwachting inhoudelijk behandeld. Het standpunt van GTS is dat volume- en prijsmutaties van alle energiekosten waar GTS geen invloed op heeft volledig nagecalculeerd moeten worden.

De uitkomsten van het beroep kunnen gevolgen hebben voor de waardering van het transportnetwerk in Nederland. Meer informatie over de waardering van het gastransportnetwerk in Nederland en het CBb beroep is opgenomen in noot 4 ‘Materiële vaste activa’.

Onder de huidige regulering in Duitsland geldt dat de kosten die samenhangen met prijsontwikkeling van de energiekosten worden nagecalculeerd en worden verrekend in de toekomstige tarieven.

De aard van de overige transacties met verbonden partijen in het eerste halfjaar 2022 is gelijk aan hetgeen vermeld in de geconsolideerde jaarrekening 2021. Transacties met verbonden partijen in de eerste helft van 2022 hadden een zakelijke grondslag.

De grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van de segmenten zijn gelijk aan de grondslagen zoals gehanteerd bij het opstellen van de halfjaarrekening 2022 en zoals gehanteerd bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening 2021.

De activa, opbrengsten en resultaten van een segment omvatten zowel posten die rechtstreeks tot dat segment behoren als posten die redelijkerwijs aan dat segment kunnen worden toegerekend. Omdat de financiering van Gasunie overwegend op concernniveau plaatsvindt, vindt geen segmentering van de passiva plaats en wordt hierover niet separaat gerapporteerd. Transacties tussen bedrijven die toebehoren aan de segmenten hebben een zakelijke grondslag. In de financiële informatie per segment zijn de transacties tussen de segmenten geëlimineerd.

De geconsolideerde netto-omzet nam met 25,1% toe ten opzichte van het eerste halfjaar 2021 (eerste halfjaar 2021: toename van 0,8%). De significante stijging van de omzet van het segment GTS is voornamelijk te verklaren door hogere gerealiseerde veilingopbrengsten bij de verkoop van transportcapaciteit en een stijging van de entry-tarieven voor 2022. Dit heeft echter niet geleid tot een substantieel hoger resultaat door aanzienlijk hogere netwerk- en energiekosten. GTS dient de hogere omzet in 2024 met de marktpartijen te verrekenen. De omzet van het segment Gasunie Deutschland nam ook toe, voornamelijk als gevolg van veranderende gasstromen en een licht gestegen tarief. Het resultaat nam echter af door eveneens aanzienlijk hogere netwerk- en energiekosten. Gasunie Deutschland mag de toegenomen netwerk- en energiekosten in de toekomst alsnog met de marktpartijen verrekenen. Ook de omzet van het segment Participations werd aanzienlijk beïnvloed door de hogere netwerk- en energiekosten. In veel gevallen worden deze toegenomen netwerk- en energiekosten gedragen door de klanten, hetgeen leidt tot een hogere omzet. De omzet en het resultaat van het segment Participations stegen ook door toegenomen capaciteitsverkopen. 

De totale inter-segment dienstverlening in het eerste halfjaar 2022 bedraagt € 53,8 miljoen (eerste halfjaar 2021: € 21,0 miljoen). De inter-segment dienstverlening gedurende het eerste halfjaar 2022 bedroeg voor het segment Gasunie Transport Services € 18,8 miljoen (eerste halfjaar 2021: € 7,0 miljoen), voor het segment Gasunie Deutschland € 0,1 miljoen (eerste halfjaar 2021: € 0,2 miljoen) en voor het segment Participations € 34,9 miljoen (eerste halfjaar 2021: € 13,7 miljoen).

De niet-gealloceerde activa bestaan uit de uitgestelde belastingvorderingen en de vlottende activa. De activa aangehouden voor verkoop is opgenomen onder het segment Participations. De belangrijkste investeringen zijn toegelicht in noot 4 ‘Materiële vaste activa’.

In aanvulling op hetgeen is vermeld in noot 2 ‘Financiële informatie per segment’ volgt onderstaand een nadere detaillering en analyse van de omzet.

De tweede omzetstroom betreft de niet-gereguleerde en/of van regulering vrijgestelde diensten. Bij deze diensten worden de inkomsten bepaald door de markt op basis van vraag en aanbod. De omzet uit hoofde van de niet-gereguleerde en/of van regulering vrijgestelde diensten wordt vrijwel volledig gegenereerd door het segment Participations.

De omzet per operationele activiteit is als volgt:

De onderverdeling is als volgt: 

De investeringen in de gebruiksrechtactiva bedroegen circa € 77,7 miljoen (eerste halfjaar 2021: € 4,3 miljoen) en betreffen overwegend de huur van een aantal percelen grond in de Eemshaven ten behoeve van de beoogde activiteiten van EemsEnergyTerminal (zie noot 1 ‘Significante aangelegenheden en transacties in het eerste halfjaar 2022').

Gastransportnetwerk Nederland
De waardering van het gastransportnetwerk in Nederland is mede afhankelijk van de gereguleerde inkomsten van de onderneming.  De vennootschap heeft begin 2021 de waardering van het gastransportnetwerk onderzocht naar aanleiding van het op 1 februari 2021 gepubliceerde Methodebesluit GTS 2022-2026. De uitkomsten van dat onderzoek zijn reeds verwerkt in de jaarrekening 2020. 

Begin 2021 is zowel door Gasunie’s groepsmaatschappij GTS B.V. als door marktpartijen een pro forma beroep ingesteld tegen het methodebesluit bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Verdere inhoudelijke detaillering van de beroepsgronden heeft in december 2021 plaatsgevonden door middel van het indienen van een beroepsschrift bij het CBb. De bezwaren van GTS zien toe op robuustheid van het benchmark-onderzoek, waaronder de (wijze van) bepaling van de statische efficiëntie, de (wijze van) bepaling van het gereguleerde rendement en het regime van nacalculatie van de inkoopkosten voor energie. Inmiddels heeft de eerste schriftelijke ronde van het proces plaatsgevonden; verdere mondelinge behandeling staat gepland voor september 2022 tot en met januari 2023. De uitkomsten van het beroep kunnen gevolgen hebben voor de waardering van het transportnetwerk in Nederland.

Uit de beoordeling door de vennootschap blijken verder geen andere gebeurtenissen of indicaties voor een bijzondere waardeverandering van het gastransportnetwerk in Nederland per 30 juni 2022. 

Gastransportnetwerk Duitsland
De waardering van het gastransportnet in Duitsland is mede afhankelijk van de gereguleerde inkomsten van de onderneming. Momenteel werkt de Duitse toezichthouder (Bundesnetzagentur) aan wetgeving welke leidt tot regulering voor de vierde reguleringsperiode voor de jaren 2023-2027. Tot en met 30 juni 2022 is slechts een beperkt aantal relevante details uit deze wetgeving gepubliceerd. Uit de analyse die ultimo 2021 is uitgevoerd, bleek dat de ontwikkelingen tot op dat moment een relatief geringe impact hebben. In de eerste helft van 2022 zijn geen nieuwe details rondom de vierde reguleringsperiode gepubliceerd. Nadere informatie wordt in de tweede helft van 2022 verwacht. 

Uit de beoordeling door de vennootschap blijken verder geen andere gebeurtenissen of indicaties voor een bijzondere waardevermindering van het gastransportnetwerk in Duitsland per 30 juni 2022. 

BBL Company
Uit de beoordeling door het management blijken geen gebeurtenissen of indicaties voor een bijzondere waardeverandering van de materiële vaste activa van BBL Company per 30 juni 2022.

EnergyStock
Uit de beoordeling door het management blijken geen gebeurtenissen of indicaties voor een bijzondere waardeverandering van de materiële vaste activa van EnergyStock per 30 juni 2022. 

Overige materiële en financiële vaste activa
Uit de beoordeling door het management blijken geen gebeurtenissen of indicaties voor een bijzondere waardeverandering van de overige materiële en financiële vaste activa per 30 juni 2022. 

De voornaamste investeringen en acquisities in de eerste helft van 2022 zien toe op Porthos (een project waarbij CO₂ van de industrie in de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee) en op German LNG (een project inzake de totstandkoming van een vaste LNG-terminal in Brunsbüttel, Duitsland).

De geopolitieke ontwikkelingen in het eerste halfjaar van 2022 hebben geleid tot een wijziging in de aandeelhoudersstructuur van German LNG. Gasunie heeft alle aandelen in het consortium overgenomen van de voormalige aandeelhouders Royal Vopak en Oiltanking. Met Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW, namens de Duitse overheid) en RWE heeft Gasunie een intentieverklaring getekend die de bouw van een LNG-terminal mogelijk moet maken. Gasunie is de beoogde operator van de terminal en heeft de intentie in de tweede helft van 2022 een meerderheid van zijn aandelen over te doen aan KfW en RWE, waarbij ook na de overdracht gezamenlijke control over de entiteit blijft bestaan. Omdat Gasunie geen volledige control heeft verkregen over German LNG, kwalificeert het resterende aandelenbelang nog steeds als joint-venture en is waardering op basis van de equity methode gehandhaafd. Het over te dragen aandelenbelang is gepresenteerd als activa aangehouden voor verkoop.

De rechtstreekse vermogensmutaties betreft de herwaardering van het belang in Gate terminal als gevolg van de wijziging in de reële waarde van een cash flow hedge van Gate terminal. Gasunie heeft deze vermogensmutatie verwerkt in de niet-gerealiseerde resultaten. 

Op 30 juni 2022 bestaat het nominale bedrag aan langlopende leningen van € 3.009,2 miljoen (ultimo 2021: € 3.009,2 miljoen) voor € 2.119,2 miljoen uit (ultimo 2021: € 2.119,2 miljoen) obligatieleningen en voor € 890,0 miljoen (ultimo 2021: € 890,0 miljoen) uit onderhandse leningen. De nog te amortiseren transactiekosten en disagio bedragen € 8,3 miljoen (ultimo 2021: € 9,0 miljoen).

De mutaties in de rentedragende leningen zijn als volgt: 

De vennootschap heeft in het eerste halfjaar 2022 geen (eerste halfjaar 2021: € 300,0 miljoen) rentedragende leningen afgelost. Er zijn in het eerste halfjaar 2022 tevens geen (eerste halfjaar 2021: € 240,0 miljoen) nieuwe leningen opgenomen. 

Inzake de rentedragende leningen en overige faciliteiten zijn geen zekerheden gesteld door N.V. Nederlandse Gasunie aan de kredietverstrekkers. De bestaande leningsvoorwaarden zijn ongewijzigd ten opzichte van 2021. De aflossingskalender is als volgt:

De vennootschap heeft een niet-gecommitteerde bancaire rekening-courantfaciliteit van € 45,0 miljoen (ultimo 2021: € 45,0 miljoen), een gecommitteerde kredietfaciliteit van € 600,0 miljoen (ultimo 2021: € 600,0 miljoen) en een Euro Commercial Paper (ECP) programma ter grootte van € 750,0 miljoen (ultimo 2021: € 750,0 miljoen) en een EMTN programma ter grootte van € 7,5 miljard (ultimo 2021: € 7,5 miljard). De gecommitteerde kredietfaciliteit is in maart 2022 met één jaar verlengd en heeft nu een looptijd tot april 2027. Op de gecommitteerde kredietfaciliteit zijn het afgelopen half jaar geen gelden getrokken. Wel heeft Gasunie als onderdeel van de normale bedrijfsuitoefening regelmatig kortlopende leningen op de geldmarkt aangetrokken in de vorm van deposito leningen en schuldpapier onder het ECP. 

Binnen het EMTN-programma is op 30 juni 2022 voor € 2.119,2 miljoen (ultimo 2021: € 2.119,2 miljoen) aan leningen geplaatst. Het EMTN-programma is in juni 2022 geactualiseerd en is geldig tot 17 juni 2023. Nadere informatie over een in juli 2022 uitgegeven Sustainability-Linked Bond is opgenomen in noot 10 ‘Gebeurtenissen na de balansdatum’. 

De lange- en korte termijn creditratings van S&P en Moody’s zijn gedurende het eerste halfjaar 2022 niet veranderd. 

De kortlopende financieringsverplichtingen zijn als volgt:

Nadere informatie over de langlopende rentedragende leningen is opgenomen in noot 6 ‘Rentedragende leningen’. 

De vennootschap heeft per juni 2022 voor € 15,0 miljoen (ultimo 2021: € 250,0 miljoen) aan kortlopende rentedragende leningen opgenomen tegen marktconforme voorwaarden. Het gaat om opgenomen deposito’s en uitgegeven commercial paper met looptijden korter dan één jaar (in de praktijk variërend tussen één dag en negentig dagen). Een nadere toelichting op het lagere saldo opgenomen deposito’s en uitgegeven commercial paper is opgenomen in noot 8 ‘Contractverplichtingen, vennootschapsbelasting en handels- en overige schulden’.

Als gevolg van de volatiliteit op de energiemarkten heeft Gasunie in voorkomende gevallen additionele zekerheden gevraagd en ontvangen van zijn klanten om het kredietrisico op handels- en overige vorderingen te beperken. Over het algemeen zijn deze aanvullende zekerheden gesteld in de vorm van rentedragende security deposits. Ten opzichte van ultimo 2021 is het saldo van de ontvangen security deposits gestegen met € 267,2 miljoen. Als gevolg hiervan zijn de handels- en overige schulden ook fors gestegen ten opzichte van ultimo 2021. 

Door de ontvangst van de security deposits nam de liquiditeit van de vennootschap het eerste halfjaar 2022 toe, waardoor minder kortlopende financiering benodigd was. Het saldo van de opgenomen deposito’s en het uitgegeven commercial paper met looptijden korter dan één jaar daalde ultimo juni 2022 hierdoor naar € 15,0 miljoen (ultimo 2022: € 250,0 miljoen).

In deze halfjaarrekening zijn diverse financiële instrumenten opgenomen. Het betreft: 

• Overige deelnemingen
• Rentedragende leningen
• Overige primaire financiële instrumenten
• Afgeleide financiële instrumenten

Gasunie hanteert de volgende hiërarchie van waarderingstechnieken voor het bepalen van de reële waarde van financiële instrumenten:

De reële waarde van de overige deelnemingen bedraagt per 30 juni 2022 € 247,4 miljoen (ultimo 2021: € 515,2 miljoen). De daling van de reële waarde van de overige deelnemingen van € 267,8 miljoen (eerste halfjaar 2021: stijging van € 15,6 miljoen) is verwerkt in de niet-gerealiseerde resultaten en is volledig het gevolg van een lagere waardering van het belang in Nord Stream. 

De reëlewaardebepaling van de overige deelnemingen is gebaseerd op de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Dit betreft een reëlewaardebepaling volgens niveau 3 (ultimo 2021: niveau 3). Gasunie hanteert bij het bepalen van de reële waarde van de voornoemde overige deelnemingen een disconteringsvoet die gebaseerd is op de risicovrije marktrente vermeerderd met diverse risico-opslagen. 

De waardering van de deelname in Nord Stream wordt gebaseerd op de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een calculatiemodel van Nord Stream, dat jaarlijks wordt geactualiseerd aan de hand van het meest recente businessplan. Dit model wordt ter beoordeling en goedkeuring voorgelegd aan de aandeelhouders van Nord Stream. Additioneel wordt het model door Gasunie periodiek getoetst aan de hand van de tussentijdse financiële rapportages van Nord Stream.

De geopolitieke ontwikkelingen in de eerste helft van 2022 maakten het noodzakelijk om eerdere relatief vaststaande assumpties in het waarderingsmodel opnieuw te toetsen. De vennootschap heeft onderzocht welke scenario’s zich op de korte en lange termijn kunnen voordoen en welke impact dit kan hebben op de kasstromen van Nord Stream alsmede op het risicoprofiel en daarvan afgeleid de disconteringsvoet voor het belang in Nord Stream. Hierbij is overwogen dat:

• Er momenteel sancties tegen Rusland en Russische ondernemingen van toepassing zijn en de meerderheidsaandeelhouder en de enige klant van Nord Stream Russische ondernemingen betreffen. Als gevolg hiervan is het landenrisico (‘country risk premium’) aanzienlijk toegenomen. Het landenrisico heeft per 30 juni 2022 een overheersende invloed op het bepalen van de hoogte van de relevante disconteringsvoet in vergelijking met de andere relevante variabelen die hieraan ten grondslag liggen.
• Er initiatieven ontplooid worden om de afhankelijkheid van Russisch gas op korte termijn terug te brengen en op middellange termijn te reduceren tot nihil. Deze ontwikkelingen zijn afgezet tegen de resterende contractduur van Nord Stream’s enige klant, rekening houdend met de gebruikelijke en verwachte doorlooptijden van dergelijke projecten. In het waarderingsmodel is uitgegaan van een situatie van inkomende kasstromen uit hoofde van capaciteitsverkopen tot en met boekjaar 2032.
• Het bestaande gastransportcontract uitgaat van een ship-or-pay verplichting en Nord Stream’s enige klant tot op de balansdatum van dit halfjaarbericht altijd en tijdig aan zijn betalingsverplichtingen heeft voldaan.

Op basis van de huidige zichtbare marktgegevens en feitelijke omstandigheden is in de reëlewaardebepaling verondersteld dat het huidige gastransportcontract wordt uitgediend en is aangenomen dat geen (financierings)default van Nord Stream optreedt. Gegeven de toegenomen geopolitieke onzekerheden is de risicoschatting ten aanzien van Nord Stream evenwel toegenomen. Dit heeft per 30 juni 2022 geleid tot het omhoog bijstellen van de relevante disconteringsvoet van 6% naar 20%. Deze bijstelling is grotendeels het gevolg van het toegenomen landenrisico, zoals dat blijkt uit de relevante marktgegevens. Per 30 juni 2022 bedraagt de reële waarde van Nord Stream € 240,3 miljoen (ultimo 2021: € 508,1 miljoen). De mutatie in de reële waarde is verantwoord in de niet-gerealiseerde resultaten overeenkomstig de bepalingen van IFRS 9. 

Indien de disconteringsvoet wijzigt met 1,0%-punt, dan leidt dit indicatief (onder overige gelijkblijvende omstandigheden) tot een wijziging in de reële waarde van circa € 12,5 miljoen.

Voor de belangen in PRISMA, EDSN en SCW Systems geldt dat, mede vanwege hun geringe omvang, is verondersteld dat de boekwaarde een benadering is van de reële waarde. Voor deze belangen is geen reële waarde berekening en gevoeligheidsanalyse opgenomen in de halfjaarrekening.

De reële waarde van de beursgenoteerde obligaties is gelijk aan de slotkoers per balansdatum. Dit betreft een reëlewaardebepaling volgens niveau 1 (ultimo 2021: niveau 1). De reële waarde van de onderhandse leningen is berekend door verwachte toekomstige kasstromen contant te maken tegen een disconteringsvoet die gelijk is aan de geldende risicovrije marktrente voor de resterende looptijd, vermeerderd met krediet- en liquiditeitsopslagen. Hierbij is rekening gehouden met het eigen risicoprofiel. Dit betreft een reële waarde bepaling volgens niveau 2 (ultimo 2021: niveau 2).

De boekwaarde en de reële waarde van de rentedragende leningen per 30 juni 2022 is als volgt:

De daling van de reële waarde van de leningen in de eerste helft van 2022 is overwegend te verklaren vanuit de gestegen marktrentes.

Voor deze instrumenten benadert de boekwaarde de reële waarde gegeven de korte looptijd van deze instrumenten.

Het saldo liquide middelen als onderdeel van de vlottende activa per 30 juni 2022 betrof € 96,5 miljoen (ultimo 2021: € 38,3 miljoen).

Op 11 juli 2022 heeft Gasunie een bedrag van € 500,0 miljoen op de kapitaalmarkten opgehaald ter herfinanciering van een obligatielening die op 13 juli 2022 afliep. De looptijd van deze Sustainability-Linked Bond lening is 12 jaar tegen een uitgifteprijs van 98,821%. De effectieve rente bedraagt 3,64%. Uitgifte van de lening vond plaats in overeenstemming met het Sustainability-Linked Bond Framework. Het Framework is in lijn met de Sustainability-Linked Bond Principles (SLBP's), versie 2020 van de International Capital Markets Association (ICMA). De duurzaamheidsdoelstellingen die zijn gekoppeld aan deze Sustainability-Linked Bond zijn identiek aan de doelstellingen van de eerder uitgegeven Sustainability-Linked Bond, zoals beschreven in de geconsolideerde jaarrekening 2021.

Er hebben zich geen andere belangrijke gebeurtenissen voorgedaan tussen de balansdatum en de datum van deze halfjaarrekening die aanleiding zouden kunnen geven tot verwerking of vermelding in de halfjaarrekening.