01 Voorwoord raad van bestuur

Dit besluit leidt tot disruptie in de hele gasketen. Landen als Qatar en de Verenigde Staten zullen meer gas produceren en installaties bouwen om dit gas vloeibaar te maken voor transport naar Europa. Handelaren zullen nieuwe, vaak langlopende afnamecontracten voor dit liquefied natural gas (LNG) met deze landen moeten sluiten. De rol van Rusland als dominante gasleverancier voor Europa lijkt vooralsnog uitgespeeld.

Voor Gasunie betekent de afbouw van Russisch gas een omkering van de internationale gasstromen. Die lopen vanaf nu steeds vaker van west naar oost en van zuid naar noord door Europa. Dit proces gaat steeds sneller, nu de Europese landen hun sanctiepakketten tegen Rusland uitbreiden en Rusland steeds meer gasleveringen staakt. 

De afgelopen decennia heeft Gasunie haar gasnet uitgebreid met robuuste verbindingen met netten van omringende landen zodat er gas uit alle windrichtingen naar onze regio kan komen. Ook het besluit destijds om in Rotterdam een terminal voor de aanlanding van vloeibaar aardgas van overzee te bouwen, stelt ons nu nog beter in staat om de Europese leveringszekerheid te ondersteunen. Nederland en Noord-Duitsland zijn een rotonde voor internationaal gastransport en ons marktgebied is prijsbepalend geworden voor de gehele Europese markt. 

Volledige substitutie van Russisch gas is niet binnen een paar maanden geregeld. Een groot deel van dit enorme volume moet worden vervangen door van overzee aangevoerd LNG. De taak van Gasunie is om ervoor te zorgen dat dit LNG zonder beperkingen ontvangen, omgezet en getransporteerd kan worden. 

Hieraan werken onze collega’s ongekend hard. Nog dit kalenderjaar verdubbelen we de LNG-importcapaciteit van Nederland. Marktpartijen tonen ruime interesse. In Duitsland, dat nog geen LNG-terminals heeft, treffen we voorbereidingen voor het aansluiten van nieuwe tijdelijke LNG-terminals van derden op ons net. Ook ontwikkelen we in Noord-Duitsland met partners een vaste LNG-terminal.

Gasunie Transport Services (GTS) heeft de gevolgen voor Nederland onderzocht van een mogelijk volledig wegvallen van Russisch gas in Europa gedurende een jaar. Hieruit blijkt dat er komende winter in Nederland geen gastekort hoeft op te treden, mits voldaan wordt aan een aantal randvoorwaarden. GTS verwacht daarom dat verplichte afschakeling van gebruikers in de komende winter niet nodig is. 

GTS maakt ook een aantal voorbehouden. Bij een koude winter of tegenvallers in het LNG-aanbod kan de praktijk straks sterk afwijken van de cijfers waarmee is gerekend. Om de gasopslagen voor het daaropvolgende stookseizoen (vanaf oktober 2023) tot het dan gewenste niveau van 90% te vullen zijn aanvullende maatregelen nodig. 

Uit de GTS-analyse blijkt verder dat Nederland het komende gasjaar (vanaf oktober 2022), onder de geschetste condities, in staat is om maximaal 35 miljard m³ aardgas naar Duitsland te transporteren. Dit staat gelijk aan het maximum dat het binnenlandse Duitse gastransportnet kan verwerken.

Groene moleculen
De huidige energiecrisis vormt een wijze les voor de toekomst. In het energiesysteem van morgen mogen we niet meer te afhankelijk zijn van één land of regio. De groene moleculen die straks door onze netten stromen, zullen uit meerdere bronnen komen. Groene waterstof komt in de toekomst van windparken op de Noordzee, maar ook van overal ter wereld met tankers. In zowel transport- als importinfrastructuur willen we tot 2030 en daarna investeren.

Door alle aandacht voor aardgas kan het lijken alsof wij het afgelopen half jaar weinig aandacht hebben besteed aan de energietransitie. Niets is minder waar. Een paar weken geleden hebben we het uitrolplan voor het nationale waterstofnet bekendgemaakt. Ook namen we het investeringsbesluit voor de uitbreiding van WarmtelinQ naar Leiden. We maakten bekend te willen investeren in een waterstofdrager-importterminal in Rotterdam. Ook staat we klaar om tot een definitief investeringsbesluit voor Porthos te komen, zodra er duidelijkheid is van de Raad van State over de bouwvrijstelling in het kader van de stikstofproblematiek.

Een belangrijke vraag die ons op dit moment bezighoudt, is of de oorlog die ons continent in de greep houdt, de energietransitie gaat versnellen of vertragen. De aardgasprijzen liggen momenteel een factor vijf hoger dan een jaar geleden en de prijsstijging van uitstootrechten is tot stilstand gekomen. Komt de financierbaarheid van de transitie in gevaar? Of is de oorlog een katalysator en rekenen we als samenleving versneld af met onze behoefte aan fossiele brandstoffen? Wat Gasunie betreft kiezen we voor het tweede scenario. 

Tot slot een woord van waardering voor onze stakeholders en in het bijzonder aan de overheid, die zich garant heeft gesteld bij het contracteren van onze LNG-capaciteitsuitbreiding. Maar bovenal bedanken we al onze collega’s, die in deze uitdagende tijd op twee borden tegelijk schaken: de randvoorwaarden scheppen voor een ongestoorde levering van energie nu en het mogelijk maken van de energietransitie voor de leveringszekerheid van morgen en overmorgen. Waardecreatie voor nu en voor de toekomst.